تجهیزات کالیبراسیون آزمایشگاهی شامل چه مواردی اند؟
دقت و صحت نتایج آزمایشگاهی، سنگ بنای تصمیم‌گیری‌های علمی و فنی در صنایع مختلف است. در دنیای امروز، جایی برای داده‌های غلط و غیرقابل اعتماد وجود ندارد. تصور کنید در یک آزمایش دارویی، به دلیل عدم کالیبراسیون صحیح یک دستگاه، دارویی با دوز اشتباه تولید شود. عواقب چنین اشتباهی می‌تواند جبران‌ناپذیر باشد.
اینجاست که اهمیت تجهیزات کالیبراسیون آزمایشگاهی آشکار می‌شود. این تجهیزات با اطمینان از صحت و دقت اندازه‌گیری‌های انجام شده، نقش کلیدی در تضمین کیفیت و اعتبار نتایج آزمایشگاه ایفا می‌کنند. در ادامه با انواع تجهیزات کالیبراسیون آزمایشگاهی و اهمیت آنها آشنا خواهیم شد.
در این مطلب با چه مواردی آشنا می شویم؟
اجزای تجهیزات کالیبراسیون آزمایشگاهی کدامند؟
فرض کنید در حال پختن یک کیک هستید و از پیمانه ای برای اندازه گیری آرد استفاده می کنید. اگر این پیمانه با گذشت زمان مقداری از دقت خود را از دست داده باشد، میزان آردی که اندازه گیری می کنید، کمتر از مقدار واقعی خواهد بود. نتیجه ی این اتفاق، برهم خوردن نسبت مواد و در نهایت، خراب شدن کیک خواهد شد.
به طور مشابه، در آزمایشگاه ها نیز تجهیزات اندازه گیری با گذشت زمان دچار فرسودگی و خطا می شوند. کالیبراسیون فرآیندی است که به وسیله ی آن، دقت و صحت این تجهیزات با استانداردهای ملی و بین المللی مقایسه و در صورت نیاز، اصلاح می شود.
برای مثال دستگاه تقطیر شیشه ای یکی از تجهیزات رایج در آزمایشگاه های شیمی است که برای جداسازی مایعات بر اساس نقطه جوش آنها به کار می رود. دقت و صحت نتایج حاصل از تقطیر در دستگاه تقطیر شیشه ای، به کالیبراسیون صحیح تجهیزات آزمایشگاهی مورد استفاده در این فرآیند، از جمله دماسنج، بالن تقطیر و متر مدرج، وابستگی زیادی دارد.
همه چیز در مورد تجهیزات کالیبراسیون آزمایشگاهی
انواع تجهیزات کالیبراسیون آزمایشگاهی شامل چه مواردی هستند؟
همانطور که اشاره شد، برای هر نوع وسیله اندازه گیری در آزمایشگاه، تجهیزات کالیبراسیون آزمایشگاهی اختصاصی وجود دارد. در این بخش به طور مفصل تر به برخی از رایج ترین انواع این تجهیزات می پردازیم:
تجهیزات اندازه گیری طول:
- متر استاندارد: این وسیله، مبنای اندازه گیری طول است و برای کالیبره کردن سایر وسایل اندازه گیری طول مانند کولیس و میکرومتر به کار می رود. مترهای استاندارد در اندازه های مختلف و با دقت های گوناگون موجود هستند.
- کولیس: برای اندازه گیری دقیق قطر داخلی، خارجی و عمق قطعات مختلف به کار می رود. کولیس ها در انواع مختلفی مانند کولیس ورنیه، کولیس دیجیتال و کولیس عقربه ای تولید می شوند.
- میکرومتر: برای اندازه گیری دقیق ضخامت و ابعاد بسیار کوچک قطعات به کار می رود. میکرومترها در انواع مختلفی مانند میکرومتر خارجی، میکرومتر داخلی و میکرومتر عمق سنج تولید می شوند.
تجهیزات اندازه گیری جرم:
- ترازو: برای اندازه گیری جرم مواد مختلف به کار می رود. ترازوها در انواع مختلفی مانند ترازوی دیجیتال، ترازوی آزمایشگاهی و ترازوی صنعتی تولید می شوند. دقت ترازوها بر اساس واحد گرم یا میلی گرم و حداکثر ظرفیت آنها بر اساس کیلوگرم یا گرم مشخص می شود.
تجهیزات اندازه گیری دما:
- ترمومتر: برای اندازه گیری دما به کار می رود. ترمومترها در انواع مختلفی مانند ترمومتر جیوه ای، ترمومتر دیجیتال، ترمومتر لیزری و ترموکوپل تولید می شوند. هر نوع ترمومتر برای کاربرد خاصی مناسب است و محدوده ی دمایی مشخصی را اندازه گیری می کند.
تجهیزات اندازه گیری فشار:
- گیج فشار: برای اندازه گیری فشار سیالات در لوله ها و مخازن به کار می رود. گیج های فشار در انواع مختلفی مانند گیج فشار عقربه ای، گیج فشار دیجیتال و گیج فشار دیافراگمی تولید می شوند.
- ترانسمیتر فشار: برای اندازه گیری فشار سیالات و تبدیل آن به سیگنال الکتریکی به کار می رود. ترانسمیترهای فشار در انواع مختلفی مانند ترانسمیتر فشار پیزو الکتریک، ترانسمیتر فشار خازنی و ترانسمیتر فشار مغناطیسی تولید می شوند.
تجهیزات کالیبراسیون الکتریکی:
- ولتمتر: برای اندازه گیری ولتاژ یا اختلاف پتانسیل الکتریکی بین دو نقطه به کار می رود. ولت مترها در انواع مختلفی مانند ولت متر دیجیتال، ولت متر آنالوگ و ولت متر مولتی فانکشن تولید می شوند.
- اهم متر: برای اندازه گیری مقاومت الکتریکی به کار می رود. اهم مترها در انواع مختلفی مانند اهم متر دیجیتال، اهم متر آنالوگ و اهم متر مولتی فانکشن تولید می شوند.
فرآیند کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی چگونه انجام می‌شود؟
کالیبراسیون فرآیندی برای تطبیق قرائت یک ابزار با استاندارد مرجع است. این فرآیند تضمین می کند که ابزار اندازه گیری در محدوده ی قابل قبول و با دقت مشخصی کار می کند. اما مراحل انجام کالیبراسیون را در ادامه به شما توضیح خواهیم داد.
1. انتخاب استاندارد مرجع: اولین قدم در کالیبراسیون، انتخاب یک استاندارد مرجع مناسب است. این استاندارد باید قابل ردیابی به استانداردهای ملی و بین المللی باشد.
2. آماده سازی تجهیزات: قبل از شروع کالیبراسیون، باید تجهیزات آزمایشگاهی به درستی آماده شوند. این کار شامل تمیز کردن، گرم کردن یا سرد کردن و تنظیم اولیه ی دستگاه می باشد.
3. انجام اندازه گیری: در این مرحله، با استفاده از استاندارد مرجع، اندازه گیری های لازم انجام می شود.
4. محاسبه ی خطا: پس از انجام اندازه گیری، خطای ابزار با مقایسه ی قرائت آن با استاندارد مرجع محاسبه می شود.
5. تنظیم و تصحیح: در صورت وجود خطا، باید تنظیمات لازم برای تصحیح خطا در ابزار انجام شود.
6. مستند سازی: در نهایت، تمام مراحل انجام کالیبراسیون، نتایج اندازه گیری و تنظیمات انجام شده باید به طور دقیق مستند سازی شوند.
مزایای استفاده از تجهیزات کالیبراسیون آزمایشگاهی چیست؟
استفاده از تجهیزات کالیبراسیون آزمایشگاهی مزایای متعددی دارد که در ادامه به برخی از مهم ترین آنها اشاره می کنیم:
1. افزایش دقت و صحت نتایج: کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی تضمین می کند که نتایج اندازه گیری دقیق و قابل اعتماد هستند. این امر به ویژه در آزمایشگاه هایی که با مواد شیمیایی خطرناک یا فرآیندهای حساس کار می کنند، بسیار مهم است.
2. کاهش خطاهای انسانی: استفاده از تجهیزات کالیبراسیون خطاهای انسانی را در اندازه گیری ها کاهش می دهد. این امر به نوبه خود منجر به افزایش کیفیت و بهره وری در آزمایشگاه می شود.
3. افزایش طول عمر تجهیزات: کالیبراسیون به طور منظم از تجهیزات آزمایشگاهی در برابر آسیب و فرسودگی محافظت می کند و طول عمر آنها را افزایش می دهد.
4. کاهش هزینه ها: کالیبراسیون می تواند به کاهش هزینه ها در آزمایشگاه کمک کند. با افزایش دقت و صحت نتایج، نیاز به تکرار آزمایش ها کاهش می یابد. همچنین، با افزایش طول عمر تجهیزات، نیاز به خرید تجهیزات جدید به تعویق می افتد.
5. افزایش ایمنی: کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی می تواند ایمنی را در آزمایشگاه افزایش دهد. با اطمینان از صحت عملکرد تجهیزات، خطر بروز حوادث و آسیب دیدگی کاهش می یابد.
6. انطباق با مقررات: بسیاری از آزمایشگاه ها ملزم به انطباق با مقررات خاصی هستند. کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی می تواند به این آزمایشگاه ها کمک کند تا از این مقررات پیروی کنند.
7. افزایش اعتماد به نفس: استفاده از تجهیزات کالیبراسیون به افزایش اعتماد به نفس کارکنان آزمایشگاه در نتایج کارشان کمک می کند.
8. ارتقا سطح علمی: کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی نشان دهنده ی تعهد آزمایشگاه به کیفیت و دقت است و می تواند به ارتقا سطح علمی آن کمک کند.
راهنمای انتخاب تجهیزات کالیبراسیون
انتخاب “تجهیزات کالیبراسیون آزمایشگاهی” مناسب برای آزمایشگاه شما از اهمیت بالایی برخوردار است. این تجهیزات باید به گونه ای انتخاب شوند که بتوانند به طور دقیق و صحیح، تجهیزات آزمایشگاهی شما را کالیبره کنند. در این راهنمای، به شما کمک می کنیم تا تجهیزات کالیبراسیون مناسب را برای آزمایشگاه خود انتخاب کنید.
مواردی که باید در نظر بگیرید:
- نوع تجهیزات آزمایشگاهی: اولین قدم برای انتخاب تجهیزات کالیبراسیون، تعیین نوع تجهیزات آزمایشگاهی است که می خواهید کالیبره کنید. هر نوع تجهیزاتی، به تجهیزات کالیبراسیون خاص خود نیاز دارد.
- دقت تجهیزات کالیبراسیون: دقت استانداردسازی تجهیزات آزمایشگاهی باید بیشتر از دقت تجهیزات آزمایشگاهی شما باشد. به عنوان مثال، اگر دقت ترازوی شما 0.01 گرم است، باید از تجهیزاتی برای کالیبراسیون آن استفاده کنید که دقت آن 0.001 گرم یا بیشتر باشد.
- قابلیت ردیابی: تجهیزات کالیبراسیون باید به استانداردهای ملی و بین المللی قابل ردیابی باشند. این موضوع تضمین می کند که قرائت های تجهیزات کالیبراسیون، دقیق و صحیح هستند.
- سهولت استفاده: استفاده از تجهیزات کالیبراسیون باید آسان و راحت باشد. در غیر این صورت، ممکن است در فرآیند کالیبراسیون خطا رخ دهد.
- قیمت: قیمت تجهیزات کالیبراسیون می تواند از چند صد هزار تومان تا چند میلیون تومان متغیر باشد. همانطور که برای خرید بسیاری از لوازم آزمایشگاهی مانند بالن تقطیر، بورت ها، لوله های شیشه ای و دیگر وسایل دقت زیادی باید به خرج داد و بودجه ی خود را در نظر بگیرید و تجهیزاتی را انتخاب کنید که با بودجه ی شما متناسب باشد.
نکات مهم در استفاده و نگهداری از تجهیزات کالیبراسیون آزمایشگاهی
استفاده:
- قبل از استفاده از مدرج کردن تجهیزات آزمایشگاهی، دفترچه راهنمای آن را به طور کامل مطالعه کنید.
- از تجهیزات کالیبراسیون فقط برای مصارف مورد نظر استفاده کنید.
- از تجهیزات کالیبراسیون در شرایط محیطی مناسب استفاده کنید.
- در هنگام استفاده از تجهیزات کالیبراسیون، دقت و احتیاط لازم را به کار ببرید.
- پس از استفاده از تجهیزات کالیبراسیون، آنها را به درستی تمیز و نگهداری کنید.
نگهداری:
- تجهیزات کالیبراسیون را در مکانی خشک، خنک و به دور از گرد و غبار نگهداری کنید.
- تجهیزات کالیبراسیون را از ضربه و آسیب فیزیکی محافظت کنید.
- به طور منظم تجهیزات کالیبراسیون را چک و بررسی کنید.
- در صورت مشاهده هر گونه مشکل در تجهیزات کالیبراسیون، از آنها استفاده نکنید و با متخصصان مربوطه تماس بگیرید.
- تجهیزات کالیبراسیون را به طور منظم کالیبره کنید.
هزینه کالیبراسیون آزمایشگاهی چقدر است؟
نوع تجهیز: تجهیزات مختلف، به روش های مختلف کالیبره می شوند و هزینه ی کالیبراسیون آنها نیز با هم فرق می کند. به طور کلی، تجهیزات پیچیده تر و دقیق تر، هزینه ی کالیبراسیون بالاتری دارند.
دقت کالیبراسیون: هر چه دقت کالیبراسیون مورد نظر بیشتر باشد، هزینه ی آن نیز بیشتر خواهد بود.
محل کالیبراسیون: اگر کالیبراسیون در محل آزمایشگاه شما انجام شود، هزینه ی آن بیشتر از زمانی خواهد بود که تجهیزات را به شرکت کالیبراسیون ارسال کنید.
شرکت کالیبراسیون: شرکت های مختلف، تعرفه های متفاوتی برای کالیبراسیون ارائه می دهند.
به طور کلی، هزینه ی کالیبراسیون آزمایشگاهی می تواند از چند صد هزار تومان تا چند میلیون تومان متغیر باشد.
کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی فرآیندی مهم و ضروری برای تضمین صحت و دقت نتایج آزمایش ها است. با انجام کالیبراسیون منظم، می توان از بروز خطا در نتایج آزمایش ها، افزایش هزینه ها و خطرات احتمالی جلوگیری نمود.
انتخاب تجهیزات کالیبراسیون مناسب و استفاده و نگهداری صحیح از آنها، از عوامل مهم در تضمین کیفیت و راندمان آزمایشگاه است. با رعایت نکات ذکر شده در این مقاله، می توانید تجهیزات کالیبراسیون مناسب را برای آزمایشگاه خود انتخاب کنید و از آنها به درستی استفاده و نگهداری کنید.
